Không rầm rộ như lễ hội, không hào nhoáng sân khấu, ngày tri ân Võ vương từ nhiều năm nay vẫn âm thầm lan tỏa, từng bước trở thành một sinh hoạt văn hóa cộng đồng tại Huế – mảnh đất được xem là chiếc nôi của văn hóa áo dài truyền thống. Đây không chỉ là dịp tưởng niệm thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, tri ân các bậc tiền nhân, mà còn là hành trình trở về với những giá trị cốt lõi của văn hóa Việt qua biểu tượng áo dài ngũ thân – trang phục đã từng được quy định làm y phục chính thống cho toàn dân từ thế kỷ XVIII.
Khởi nguyên và hành trình lan tỏa của áo dài ngũ thân
Là vị chúa thứ tám của dòng họ Nguyễn, Võ vương Nguyễn Phúc Khoát không chỉ là nhà cầm quyền tài ba mà còn là người có tư duy cải cách táo bạo trong lĩnh vực văn hóa – xã hội. Vào năm 1744, ông ban hành lệnh cải tổ trang phục cho thần dân xứ Đàng Trong, trong đó áo dài ngũ thân được xác lập là quốc phục, thay thế những loại y phục pha tạp phương Bắc lúc bấy giờ.
Loại áo này có thiết kế mang đậm tính biểu tượng: năm thân áo tượng trưng cho ngũ thường (nhân – nghĩa – lễ – trí – tín); cổ áo đứng và hàng khuy bên phải thể hiện trật tự, kỷ cương và sự kết nối hài hòa giữa con người với trời đất. Hai vạt trước – sau gắn kết, biểu thị đạo lý vợ chồng thủy chung. Qua đó, áo dài ngũ thân không chỉ là trang phục, mà còn là một tuyên ngôn văn hóa đầy chiều sâu của dân tộc Việt.
Gần một thế kỷ sau, đến năm 1827, vua Minh Mạng – vị hoàng đế thứ hai của triều Nguyễn – đã kế thừa tư tưởng của tiền nhân, chính thức ban bố quy định phổ cập áo dài ngũ thân làm trang phục cho toàn dân. Từ nền tảng mà Võ vương Nguyễn Phúc Khoát gây dựng, triều Nguyễn đã định hình một diện mạo trang phục truyền thống Việt Nam mang đậm bản sắc dân tộc, trang nghiêm mà mềm mại, kín đáo mà tôn dáng, lưu truyền đến tận hôm nay.
Tri ân Võ vương – Gìn giữ hồn cốt văn hóa dân tộc
Ngày 20 tháng 5 âm lịch hàng năm – ngày giỗ Võ vương – đã trở thành thời điểm thiêng liêng để những người yêu mến văn hóa truyền thống tụ hội về Huế. Từ sáng sớm, từng đoàn người trong trang phục áo dài ngũ thân truyền thống lặng lẽ hành hương về lăng Trường Thái, nơi yên nghỉ của Võ vương Nguyễn Phúc Khoát. Sau nghi thức dâng hương thành kính, đoàn tiếp tục di chuyển vào Hoàng cung Huế, đến Triệu Tổ miếu – Thái Tổ miếu để thực hiện lễ tưởng niệm trong không khí trang nghiêm, thiêng liêng.
Không còn là sự kiện riêng lẻ hay hoạt động tự phát, ngày tri ân Võ vương Nguyễn Phúc Khoát hiện đã trở thành một hoạt động văn hóa thường niên được tổ chức quy củ với sự phối hợp của Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Huế, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, Hội Áo dài Huế, cùng nhiều câu lạc bộ, doanh nghiệp và người dân trên khắp cả nước.
Lễ dâng hương là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa di sản và sáng tạo. Từ ý thức hướng về cội nguồn, các hoạt động nghệ thuật – thời trang – cộng đồng trong khuôn khổ Tuần lễ Áo dài cộng đồng 2025 tiếp tục lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống, thổi hồn vào tà áo dài những hơi thở đương đại, góp phần tôn vinh hình ảnh Huế – Kinh đô áo dài Việt Nam.
Huế tri ân Võ vương Nguyễn Phúc Khoát: Hành trình về nguồn qua tà áo dài ngũ thân.
