I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ngày 30/12/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2239/QĐ-TTg về chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045, theo đõ mục tiêu phát triển nhanh giáo dục nghề nghiệp (GDNN) nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường lao động, của người dân và yêu cầu ngày càng cao về số lượng, cơ cấu, chất lượng nhân lực có kỹ năng nghề cho phát triển đất nước trong từng giai đoạn. Bên cạnh đó, Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế đã ban hành Nghị quyết số 17 - NQ/TU ngày 13/05/2022 về phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 với nhiều nội dung, cụ thể là: Khuyến khích sự hợp tác trong đào tạo, chuyển giao công nghệ và ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn giữa doanh nghiệp (DN) và các cơ sở đào tạo nhằm triển khai mô hình đào tạo nhân lực linh hoạt và sáng tạo, đáp ứng nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và xã hội; Thúc đẩy DN chủ động xây dựng kế hoạch phát triển nhân lực phù hợp với chiến lược kinh doanh, từ đó liên kết và phối hợp với các cơ sở đào tạo và trường đại học để đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng, đáp ứng nhanh chóng nhu cầu lao động của DN.
Theo báo cáo của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế, tính đến ngày 27/12/2023: lực lượng lao động của tỉnh đạt 839,011 người; trong đó lực lượng lao động trong độ tuổi lao động đạt 615,413 người (chiếm hơn 73% tỷ lệ tham gia lực lượng lao động); số người có việc làm là 610,085 người. Năm 2023, số lao động được tư vấn, giới thiệu việc làm là 26,772 lượt người; trong đó, số lao động tìm được việc làm là 1,155 lượt người. Riêng lĩnh vực GDNN, có 14,150 người tốt nghiệp tại các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh, dự ước năm 2024, con số này là 15,000 người. Số liệu thống kê của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết thêm, tính đến ngày 31/12/2023, tỉnh Thừa Thiên Huế có gần 7,000 doanh nghiệp đang hoạt động, tạo việc làm, thu nhập cho hàng trăm ngàn lao động, góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đối chiếu số liệu có thể thấy nhu cầu việc làm của lực lượng lao động địa phương và nhu cầu tuyển dụng của DN là hiện hữu, tuy nhiên vẫn còn những rào cản nhất định. Trên thực tế, vẫn tồn tại một số ngành học tại các trường đại học, cao đẳng, các cơ sở GDNN vẫn chưa gắn liền với nhu cầu của xã hội và của DN; học viên, sinh viên sau khi tốt nghiệp khó tìm việc làm phù hợp với chuyên ngành được đào tạo; trong khi các DN phải mất nhiều thời gian, chi phí để đào tạo lại thì mới sử dụng được nhân sự. Hiện nay, sự hợp tác giữa DN và cơ sở GDNN hiện vẫn đang tồn tại nhiều hạn chế. DN chưa tham gia một cách tích cực và chặt chẽ vào quá trình xây dựng, triển khai và đánh giá các chương trình đào tạo của cơ sở GDNN. Điều này dẫn đến việc chương trình đào tạo không theo kịp sự phát triển kinh tế - xã hội cũng như các thách thức hiện đại như tự động hóa và chuyển đổi số.
Sự thiếu hụt này đang tạo ra một khoảng cách khá lớn giữa nhu cầu thực tế của DN và những kỹ năng mà người lao động đang được đào tạo. Chính vì thế, vấn đề phát triển lĩnh vực GDNN và nguồn nhân lực chất lượng cao là mối quan tâm đặt ra hàng đầu hiện nay của lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế. Đặc biệt, nhận thức về sự quan trọng của việc "hòa mình" với DN đã trở nên cấp thiết trong các cơ sở đào tạo. Điều này thúc đẩy các cơ sở đào tạo GDNN cần triển khai nhiều hoạt động hợp tác với DN nhiều hơn, mật thiết hơn nhằm tạo ra một môi trường giáo dục tích cực và thực tế, nơi học sinh, sinh viên có cơ hội tiếp xúc trực tiếp với nhu cầu và đòi hỏi của thị trường lao động thời hiện đại.
Qua đó cho thấy, việc nâng cao tay nghề cho người lao động, phát triển GDNN gắn với nhu cầu của DN là một giải pháp cần phải được quan tâm của các cấp chính quyền. Và vai trò của DN trong hoạt động GDNN vừa góp phần phát triển hệ thống GDNN và vừa là cơ sở để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là hết sức quan trọng và mang tính quyết định.
II. VAI TRÒ CỦA DOANH NGHIỆP TRONG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP VÀ NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG CAO CỦA TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
Cùng với ngành Lao động - Thương binh và Xã hội, thông qua sự kết nối của các hội nghề nghiệp, DN tham gia trực tiếp trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu nguồn nhân lực tỉnh - đây là một trong những nội dung trong Chương trình công tác năm 2024 đối với tỉnh Thừa Thiên Huế. Sản phẩm đầu ra của các cơ sở GDNN là chất lượng của học sinh, sinh viên cũng chính là đầu vào chất lượng của các DN. Và muốn đầu ra - đầu vào này thực sự có chất lượng, chính mỗi DN ý thức rõ vai trò và trách nhiệm của DN trong việc đồng hành và thực hiện các hoạt động phối hợp để triển khai có hiệu quả chương trình đào tạo tại các cơ sở GDNN.
Cụ thể, DN có thể hỗ trợ xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với thực tiễn sản xuất. Thông qua việc phối hợp để đưa vào các giờ học thực hành, thời gian thực tập, thực tế cũng như các bài giảng lý thuyết gắn với hoạt động của DN, các cơ sở GDNN có điều kiện hoàn thiện chương trình đào tạo, đa dạng hóa nội dung cho các bài giảng, nâng cao chất lượng giảng dạy từ các hoạt động thực hành, thực tập, kiến tập tại DN cũng như mở rộng đội ngũ giảng dạy từ các chuyên gia đến từ DN, qua đó kích thích người học chú tâm hơn trong đào tạo nghề, nắm bắt kinh nghiệm và nâng cao kỹ năng nghề ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Tăng cường kết nối Nhà trường và doanh nghiệp thông qua tổ chức hội nghề nghiệp để triển khai các hoạt động đào tạo đặc thù gắn với định hướng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao tỉnh Thừa Thiên Huế
Thông qua sự kết nối của các hội nghề nghiệp, DN và cơ sở GDNN có thể tổ chức các chương trình, sự kiện giao lưu, đối thoại như: Ngày hội việc làm ở các đơn vị đào tạo; Khảo sát tuyển dụng; Đầu mối giới thiệu học viên tại các cơ sở GDNN đi tham quan, kiến tập, thực tập, cộng tác viên... tại các DN. Không chỉ thực tập nghề mà còn học nghề tại chính DN, thúc đẩy mô hình đào tạo phối hợp/liên kết giữa nhà trường và DN.
Từ kinh nghiệm hoạt động thực tế và nhu cầu của chính DN, DN cũng có thể cung cấp hoặc xây dựng thông tin thị trường lao động và dự báo kỹ năng nghề hàng năm để các cơ sở GDNN có sự định hướng trong công tác triển khai, đẩy mạnh các ngành nghề phù hợp, định hướng nghề hoặc mở thêm mã ngành đào tạo phù hợp để đáp ứng nhu cầu thực tiễn của địa phương hoặc theo nhu cầu đặt hàng của DN.
DN cũng có thể tham gia vào việc xây dựng tiêu chuẩn nghề nghiệp tương ứng với các yêu cầu về kỹ năng nghề. Đây là một nội dung hết sức quan trọng và cần thiết trong bối cảnh toàn cầu hóa với những cơ hội việc làm không biên giới. Với sự dịch chuyển lao động gắn với nhu cầu của thị trường, người học khi được trang bị đầy đủ kỹ năng nghề cũng như các tiêu chuẩn nghề nghiệp sẽ có rất nhiều cơ hội trong việc tìm kiếm và lựa chọn vị trí việc làm gắn với nghề nghiệp được đào tạo. Việc xây dựng tiêu chuẩn nghề nghiệp hướng đến hình thành đội ngũ nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao của địa phương ngày càng chuyên nghiệp, phù hợp với nhiều thị trường, đáp ứng tốt nhu cầu của xã hội.
Hoạt động kết nối, tổ chức ngày hội việc làm, sàn giao dịch giới thiệu việc làm để kết nối người học và người tuyển dụng
Ngoài ra, DN còn có thể tham gia phản biện, tư vấn về chương trình đào tạo, cung cấp thông tin đầu ra và cập nhật công nghệ trong đào tạo tại DN. Hiện nay, việc tăng cường các giờ học thực tế tại DN đang trở thành xu hướng mà các DN quan tâm nhằm quảng bá hình ảnh của DN tới các ứng viên, tạo sự hứng thú cho người dạy và người học thông qua các hoạt động tham quan DN, thực tế tại DN, học kỳ thực tập tại DN... Qua công tác phối hợp này, DN có thể tham gia đánh giá và chứng nhận các chứng chỉ nghề nghiệp hành nghề để đảm bảo người học sau khi được đào tạo tại các cơ sở GDNN là có thể làm việc được ngay và không mất thời gian đào tạo lại, đáp ứng nhu cầu của DN.
III. KẾT LUẬN
Với sự phát triển tất yếu của hoạt động GDNN hiện nay, không thể phủ nhận vai trò của DN trong việc hoạch định các chiến lược mang tính định hướng nghề, các cơ hội học tập và nâng cao kỹ năng nghề cũng như kết nối cơ hội nghề nghiệp cho người học ngay tại các cơ sở GDNN. DN không chỉ là đơn vị phản biện có tính chất cộng đồng mà còn là những đối tác chiến lược, là “bà đỡ” trong thị trường lao động, đưa ra những tiểu chuẩn cụ thể về kỹ năng và tính chuyên nghiệp góp phần vào quá trình xây dựng các chương trình đào tạo linh hoạt và thích ứng với sự biến động nhanh chóng của nền kinh tế.
Cùng với chủ trương định hướng thành lập mô hình Hội đồng GDNN tỉnh Thừa Thiên Huế, đây là cơ hội để DN với các mảng lĩnh vực đặc thù sẽ tham gia hiến kiến cho tỉnh Thừa Thiên Huế về những câu chuyện thực tiễn, những yêu cầu nghề nghiệp thực tế và những cơ hội nghề nghiệp “thực chiến”. Từ đây, chính quyền và các cơ sở GDNN có định hướng sát thực tiễn để chỉ đạo phát triển các ngành/nghề/lĩnh vực đào tạo với số lượng tương ứng để đáp ứng nhu cầu cho DN qua từng giai đoạn và từng năm, đây thực sự là lời giải cho vấn đề cung – cầu về thị trường lao động.
Sự tích hợp sâu rộng của DN trong quy trình đào tạo không chỉ là việc hiện diện về số lượng mà còn là việc đóng góp tham mưu chính sách và triển khai chính sách trong thực tiễn. DN không chỉ là thành viên trong hội đồng mà còn là những người mang đến cái nhìn có tính hệ thống, hiểu biết sâu rộng về thị trường nhân lực và nhu cầu của DN. Chính vì vậy, sự tích hợp giữa DN và các cơ sở GDNN là những thành viên thuộc Hội đồng GDNN luôn đóng vai trò quyết định trong việc hình thành nguồn nhân lực chất lượng, đảm bảo khả năng linh hoạt và ứng biến với thách thức của thị trường lao động ngày càng khó khăn và phong phú. Việc lắng nghe và trân trọng ý kiến từ DN sẽ là chìa khóa để doanh nghiệp có thể đóng góp hiệu quả trong quá trình đưa ra quyết định và hình thành chính sách cho Nhà nước. Sự đồng hành chặt chẽ giữa DN và cơ sở GDNN không chỉ mang lại lợi ích cho cả hai bên mà còn đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của cộng đồng và quốc gia.
