Café Đại Nam Thái Y Viện
Danh sách các điểm vệ sinh miễn phí cho du khách đã đi vào hoạt động do Khám phá Huế tổng hợp
Lễ giỗ tổ nghề kim hoàn là một trong những nghi lễ truyền thống quan trọng, nhằm tri ân các vị tổ sư đã khai sáng và gìn giữ nghề kim hoàn – một nghề thủ công cao quý mang đậm dấu ấn văn hóa cung đình Huế. Trải qua bao biến động lịch sử, dấu ấn tài hoa của những bậc nghệ nhân xưa vẫn còn hiện diện trong hàng trăm bảo vật quý giá của triều Nguyễn như ấn vàng, kiếm vàng, sách vàng, đồ ngự dụng bằng vàng… được lưu giữ nguyên vẹn tại các bảo tàng và di tích Huế. Những hiện vật này không chỉ phản ánh trình độ kỹ thuật tinh xảo mà còn là niềm tự hào về bản sắc văn hóa Việt Nam.
Đặc biệt, ít người biết rằng khu lăng mộ tổ nghề kim hoàn – nơi yên nghỉ của hai vị tổ sư Cao Đình Độ và Cao Đình Hương – tọa lạc trang nghiêm tại phường Trường An, thành phố Huế, đã được triều Nguyễn công nhận và ban sắc phong danh vị. Đây là một trong những địa chỉ tâm linh thiêng liêng, được các thế hệ thợ kim hoàn trong cả nước gìn giữ, hương khói.
Tổ nghề kim hoàn Việt Nam – Cao Đình Độ – sinh năm Giáp Thìn (1744) tại Thanh Hóa. Thuở nhỏ ông ham học, giàu ý chí, lớn lên làm nghề bịt đồng. Trong bối cảnh nghề kim hoàn còn sơ khai, ông đã cải trang thành người Hoa, xin vào làm công cho một tiệm vàng ở Thăng Long để học nghề. Với sự thông minh, cần cù và đức hạnh, ông đã lĩnh hội tinh hoa nghề chế tác vàng bạc từ người Hoa, đạt trình độ kỹ thuật tinh xảo.
Năm 1783, ông cùng gia đình vào lập nghiệp tại làng Kế Môn (Huế), nơi ông truyền nghề cho con trai là Cao Đình Hương và các học trò họ Huynh và Trần. Dưới thời vua Quang Trung, ông được vời vào triều, lập đội Cơ vệ Ngân Tượng chuyên chế tác trang sức cung đình. Cả hai cha con đều được phong chức Lãnh binh và phó Lãnh binh, sống tại làng Cao Hậu (nay là phường Hương Sơ, TP. Huế).
Sau khi triều Nguyễn được thiết lập, vua Gia Long vẫn trọng dụng cha con ông, giao tiếp tục nhiệm vụ bảo tồn nghề trong Kinh thành. Các sản phẩm kim hoàn từ trâm cài, hoa tai, nhẫn, vòng… ở Phú Xuân đều do thợ làng Kế Môn chế tác. Năm 1810, ông Cao Đình Độ mất, được vua phong là Đệ nhất tổ sư. Con trai ông – Cao Đình Hương – tiếp tục sự nghiệp, nhưng sau quyết định từ quan để về quê truyền nghề cho học trò, lan tỏa nghề kim hoàn khắp ba miền đất nước. Ông mất năm 1821, được vua Minh Mạng sắc phong Đệ nhị tổ sư, mộ phần an táng bên cạnh cha tại Trường Cởi (nay là phường Trường An).
Từ hai cha con ông – Cao Đình Độ và Cao Đình Hương – nghề kim hoàn được truyền lại cho nhiều thế hệ, lan rộng từ miền Trung ra Bắc và vào Nam, góp phần định hình một ngành nghề thủ công truyền thống có giá trị cao về văn hóa và nghệ thuật
Lễ giỗ tổ nghề kim hoàn được tổ chức long trọng tại Nhà thờ Tổ nghề (số 7, đường Chùa Ông, TP. Huế) vào ngày 7/2 Âm lịch, quy tụ đông đảo nghệ nhân, doanh nghiệp, thợ kim hoàn trong cả nước. Đây không chỉ là dịp tri ân tổ nghiệp mà còn là sự kiện văn hóa tâm linh đặc sắc, nơi mọi người giao lưu, chia sẻ kiến thức nghề và tôn vinh di sản cha ông.
Lễ hội thể hiện tinh thần "uống nước nhớ nguồn", gắn liền cầu quốc thái dân an với lòng biết ơn các bậc tiền hiền. Đây cũng là cơ hội để kết nối các thế hệ, khơi dậy niềm tự hào về một nghề cổ truyền lâu đời, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần xứ Huế. Đặc biệt, với tiềm năng du lịch tâm linh, các doanh nghiệp lữ hành có thể khai thác, thiết kế tour tham quan và dự lễ tổ nghề, giới thiệu đến du khách câu chuyện về nghề kim hoàn.
Di tích Nhà thờ Tổ nghề Kim hoàn Huế được xếp hạng di tích cấp quốc gia từ năm 1990. Bên cạnh đó, khu lăng mộ tổ nghề tại Trường An (kiệt 175 đường Phan Bội Châu, phường Trường An, Tp. Huế) và các bản sắc phong cổ còn lưu giữ tại từ đường họ Kim Hoàn – chùa Ông (Phú Cát) là minh chứng sống động cho sự ghi nhận của các triều vua với ngành nghề này.
Từ đường họ kim hoàn tại địa chỉ số 7 chùa Ông, thành phố Huế (Ảnh: Dân Trí)
Khu lăng mộ và nhà thờ của 2 vị Đệ nhất và Đệ nhị tổ sư nghề kim hoàn Việt Nam (Ảnh: Dân Trí)
Ngày nay, nghề kim hoàn không chỉ tồn tại như một nghề thủ công truyền thống, mà còn là ngành kinh tế – nghệ thuật có giá trị cao. Dù trải qua thời đại công nghệ, các vị tổ vẫn luôn được tôn kính, các nghi lễ truyền thống như giỗ tổ vẫn được duy trì, thể hiện sự bền vững trong truyền thống tôn sư trọng đạo.
Để hiểu thêm về nghề kim hoàn Huế, du khách có thể ghé thăm Tịnh Tâm Kim Cổ – một không gian trưng bày đặc biệt của Nghệ nhân nhân dân Trần Duy Mong (đối diện di tích Hồ Tịnh Tâm, đường Đinh Tiên Hoàng, TP. Huế). Tại đây, có cả một “bảo tàng thu nhỏ” với nhiều hiện vật quý như bản sao sắc phong triều Nguyễn, dụng cụ chế tác cổ truyền, cùng không gian mô phỏng nơi làm việc của thợ xưa.
Những sản phẩm kim hoàn được chế tác tinh xảo tại Tịnh Tâm Kim Cổ của Nghệ nhân Trần Duy Mong
Ngoài ra, làng Kế Môn – quê hương của tổ nghề – cũng thường xuyên tham gia Festival Nghề truyền thống Huế, góp phần tôn vinh danh tiếng của làng nghề “danh bất hư truyền”. Đây là dịp để du khách khám phá kỹ hơn về kỹ thuật chế tác, ý nghĩa các sản phẩm và gặp gỡ các nghệ nhân nổi tiếng trong ngành kim hoàn hiện nay.
