Chiều tối ngày 24/3, Triển lãm hội hoạ của vua Hàm Nghi “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama” do tạp chí Art Republik Việt Nam phối hợp tổ chức cùng Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế và Viện Pháp tại Việt Nam vừa chính thức khai mạc tại điện Kiến Trung - Đại Nội Huế, thu hút sự quan tâm của các đại biểu, lãnh đạo thành phố Huế cùng gần 300 khách mời, đối tác cùng những người yêu thích hội hoạ, lịch sử, nghệ thuật từ khắp mọi miền đất nước hội tụ tại Huế, quê hương của cựu hoàng Hàm Nghi. Triển lãm nằm trong khuôn khổ các hoạt động của Năm Du lịch Quốc gia - Huế 2025 và Festival Huế 2025.
Toàn cảnh khai mạc triển lãm tranh vua Hàm Nghi tại Điện Kiến Trung - Đại Nội Huế
Với quy mô lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam, Triển lãm “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama” không chỉ mở ra cánh cửa dẫn lối công chúng về với di sản hội họa của vị hoàng đế lưu vong, mà còn là một cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại, nơi những gam màu, đường nét hồi sinh một tâm hồn nghệ sĩ giữa dòng chảy lịch sử. Lần đầu tiên, 21 tác phẩm hội hoạ quý giá của vua Hàm Nghi được quy tụ từ 10 bộ sưu tập tư nhân, sẽ chính thức được trưng bày chào đón công chúng yêu nghệ thuật từ khắp cả nước từ ngày 25/03/2025 đến hết ngày 06/04/2025. Đây là kết quả của hành trình hơn một năm miệt mài lần theo dấu vết thời gian, tìm kiếm, xác tín, thẩm định, phục chế nghiêm ngặt theo chuẩn quốc tế đến từ giám tuyển Ace Lê và Lân Tinh Foundation, phối hợp cùng Tiến sĩ Amandine Dabat - Hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi, cùng nhiều đơn vị, đối tác mỹ thuật hàng đầu trong và ngoài nước. Lấy bút danh Tử Xuân - “Con trai của mùa xuân,” vua Hàm Nghi đã ký thác trong nghệ thuật nỗi hoài niệm về quê hương và khát vọng vượt thời gian. Suốt 15 năm qua, các tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi đã từng xuất hiện trên thị trường nghệ thuật Pháp, chủ yếu từ các bộ sưu tập tư nhân, là hậu duệ của những người bạn mà ngài từng tặng tranh. Chính từ đây, các nhà sưu tập Việt Nam bắt đầu phát hiện và đưa tranh của ông trở về.
Không gian triển lãm thu hút đông đảo những người yêu nghệ thuật tham quan, thưởng lãm
Trong không gian vừa được phục chế tại tầng hai của Điện Kiến Trung, khách tham quan sẽ có cơ hội bước vào một hành trình trắc trở với nỗi nhớ nhà da diết và tình yêu thiên nhiên. Ông không vẽ những hoài niệm cung đình, mà tìm thấy sự an ủi trong thiên nhiên rộng lớn, qua hình ảnh của những ngọn núi trầm mặc, những tán cây vững chãi, mặt hồ mênh mang hay bầu trời tự do vô tận. Mỗi bức tranh mở ra một mảnh ghép trong thế giới nội tâm của vua Hàm Nghi.
“Chuyến hồi cố của các tác phẩm nghệ thuật được sáng tác bởi vua Hàm Nghi tại Điện Kiến Trung (Huế) không chỉ là một cuộc hội ngộ đầy xúc cảm giữa nghệ thuật và lịch sử, mà còn là lời tri ân sâu lắng gửi đến vị vua bị lưu đày nhưng không lạc mất hồn quê" - ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết.
Một số bức tranh của vua Hàm Nghi tại triển lãm
Chia sẻ thêm về tài năng hội hoạ của vua Hàm Nghi, giám tuyển - nhà nghiên cứu mỹ thuật Ace Lê, đồng thời là Tổng Biên tập của Tạp chí Art Republik, cho biết: “Tranh Hàm Nghi là sự kết hợp độc đáo giữa tài năng mỹ thuật và tình yêu đất nước, nơi ông gửi gắm nỗi nhớ quê hương và ẩn chứa cả sự phản kháng ngầm trước những áp bức trong thời gian bị lưu đày. Cựu hoàng vẽ cảnh nhưng thật ra là vẽ tình, cả tình riêng và tình chung. Đây là lý do tôi quyết định đặt tựa “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama” cho triển lãm, lấy cảm hứng từ tứ thơ của Bà Huyện Thanh Quan. Hàm Nghi là ví dụ tiên phong và điển hình cho lối tiếp cận giao thoa mỹ thuật Á-Âu, tiếp thu mà không hòa tan, vẫn giương cao được ngọn cờ bản sắc theo cách riêng của mình. Trong nền kinh tế vị Tây phương và vị thị trường, Hàm Nghi và các tác phẩm của ngài đã bị phủ bụi một thời gian dài, và bây giờ là lúc chúng ta cần kể lại câu chuyện bằng chính ngôn ngữ và góc nhìn bản địa, như đức vua đã từng làm hơn một thế kỷ trước”.
Ông Franck Bolgiani, Tùy viên văn hóa Đại sứ quán Pháp, Giám đốc Viện Pháp tại Hà Nội và Phó Giám đốc Viện Pháp tại Việt Nam, bày tỏ: “Vua Hàm Nghi không chỉ là một vị hoàng đế mà còn là một trong những nghệ sĩ Việt Nam đầu tiên được đào tạo bài bản về hội họa phương Tây. Bằng cách kết hợp những kỹ thuật hàn lâm Pháp với tình yêu sâu sắc đối với thiên nhiên và văn hóa quê hương, ông đã sáng tạo ra những tác phẩm vô cùng độc đáo, ngập tràn cảm xúc và thấm đẫm hoài niệm. Từng bức tranh phong cảnh là một lời tự sự đầy tinh tế về nỗi cô đơn, sự kháng cự và cả vẻ đẹp của tâm hồn Việt Nam vang vọng. Qua triển lãm này, chúng ta có cơ hội chiêm ngưỡng ngôn ngữ nghệ thuật của một vị hoàng đế, người dù trong cảnh lưu vong vẫn biết cách làm sống dậy những ký ức và văn hóa của cố hương”.
TS. Amandine Dabat - Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi bày tỏ lòng biết ơn tới các đơn vị phối hợp đồng tổ chức nên triển lãm như một cuộc trở về đầy ý nghĩa của cựu hoàng Hàm Nghi
Cũng trong khuôn khổ lễ khai mạc, tạp chí Art Republik giới thiệu đến công chúng ấn phẩm số 7 với chủ đề “Tầm nhìn từ trung điểm”. Ấn phẩm Art Republik số 7 mang đến những góc nhìn mới mẻ, đa chiều về hội hoạ, nghệ thuật cùng tiêu điểm là hành trình tìm kiếm, giám tuyển và tạo nên không gian nghệ thuật đặc sắc của triển lãm hội hoạ của vua Hàm Nghi “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama”.
Triển lãm lần này không chỉ đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình bảo tồn di sản, mà còn là một nhịp cầu văn hóa giữa hai quốc gia. Sự kiện lần này còn là minh chứng sống động cho sự hợp tác bền chặt giữa Pháp và Việt Nam trong lĩnh vực văn hóa.
Triển lãm kéo dài từ ngày 25/03/2025 đến hết ngày 06/04/2025, mở ra cơ hội cho du khách khi tham quan Đại Nội Huế tìm hiểu thêm về văn hóa và lịch sử triều Nguyễn từ góc nhìn nghệ thuật của một cựu hoàng yêu nước.