Triển lãm giới thiệu trên 100 phiên bản tiêu biểu được lựa chọn từ khoảng 85.000 văn bản (trên 400.000 trang tài liệu) của 773 tập Châu bản gốc, được chia thành ba loại: văn bản thuộc thẩm quyền ban hành của hoàng đế; văn bản thuộc thẩm quyền ban hành của Hội đồng Đình thần; văn bản thuộc thẩm quyền ban hành của triều thần, quan lại ở trung ương và địa phương. Tất cả được ngự phê bằng bút pháp tinh hoa, nét chữ đa dạng và được đóng dấu bởi hệ thống ấn triện phong phú, thể hiện trên chất liệu giấy đặc trưng truyền thống.

Ngự phê dưới thời Vua Gia Long (Ảnh: Internet)

Một số loại hình văn bản tiêu biểu trưng bày tại triển lãm, như: Chiếu, chỉ, dụ, chế, sắc phong do hoàng đế ban hành; Công đồng truyền, Công đồng sai, Công đồng phó, Công đồng di, Công đồng khâm chỉ khiến do Hội đồng các đình thần ban hành; tấu, phiến, phúc, biểu, khải, bẩm, thân, kê, truyền thị, tư di, tư trình…

Theo ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm bảo tồn di tích Cố đô Huế: “Cuộc triển lãm này sẽ là dịp để công chúng phần nào hiểu sâu hơn về chức năng, cách thức sử dụng của Châu bản triều Nguyễn. Qua đó chung tay góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa của dân tộc. Hy vọng đây sẽ là một chuyên đề trưng bày mới, hấp dẫn, thú vị đối với du khách tham quan, nghiên cứu, học tập.”

Châu bản là những văn bản của vương triều đã được nhà vua “ngự phê” bằng mực son đỏ. Châu bản triều Nguyễn là các tài liệu hành chính được hình thành trong quá trình quản lý nhà nước của triều Nguyễn (1802 - 1945), triều đại cuối cùng trong lịch sử phong kiến Việt Nam, bao gồm văn bản của các cơ quan trong bộ máy chính quyền trung ương và địa phương trình lên nhà vua phê duyệt, văn bản các vua ban hành cùng một số văn kiện ngoại giao và thơ văn ngự chế.

Với những giá trị độc đáo, nổi bật, ngày 14/5/2014, tại phiên họp thứ 2 Hội nghị toàn thể lần thứ 6 của Ủy ban Chương trình Ký ức thế giới khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (MOWCAP) diễn ra tại Quảng Châu (Trung Quốc), Châu bản triều Nguyễn của Việt Nam đã được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Hiện, kho tài liệu đồ sộ này đang được bảo quản tại Trung tâm lưu trữ quốc gia I (số 18 Vũ Phạm Hàm, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội).

T.Dung