Xứ Huế có câu ca dao:

“Ai về Lựu Bảo làm chi

Bánh tráng, bánh ướt gánh đi, gánh về”

Cách thành phố Huế 8 km, làng Lựu Bảo (phường Hương Hồ, thành phố Huế) từ lâu đã nổi tiếng xa gần với nghề làm bánh tráng, bánh ướt phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng trong và ngoài địa phương; sản phẩm có chất lượng cao đã tạo nên thương hiệu làng nghề từ xưa đến nay.

Tương truyền, bánh tráng là món “lương khô” được ra đời trong thời gian chuẩn bị lương thực cho cuộc hành quân thần tốc Bắc phạt của nghĩa quân Tây Sơn. Ngày nay, bánh tráng vẫn là một món ăn rất đặc trưng của người miền Trung.

Từ thế kỷ XV, người phụ nữ làng Lựu Bảo sớm biết sử dụng những nông sản trồng trên thửa ruộng của mình để phục vụ cuộc sống tốt đẹp hơn; với cách chế biến dân dã nhưng rất thông minh, khéo léo; họ tổng hợp những sản phẩm (gạo, sắn, vừng) bình thường tạo thành một thức ăn “nhanh” ngon, lành: bánh tráng (bánh đa).

Qua ba thế kỷ giữ lửa nghề, đến năm 2014 tỉnh Thừa Thiên Huế có quyết định công nhận Làng nghề bánh tráng, bánh ướt Lựu Bảo là làng nghề truyền thống tỉnh Thừa Thiên Huế theo Quyết định số 717/QĐ-UBND ngày 14/4/2014. Hiện nơi đây có hơn 62 hộ theo nghề truyền thống này, chiếm tỷ lệ 36% dân số.

Muốn làm được một mẻ bánh ngon, phải trải qua tuần tự các công đoạn: chọn gạo, xay bột, nêm gia vị, tráng bánh, đem phơi (hay sậy)... Phần bột cho mỗi chiếc bánh phải vừa vặn, tán bột phải đều tay sao cho chiếc bánh tròn, kích thước vừa đủ. Công đoạn lấy bánh từ lò ra vỉ cũng rất khó, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa người tráng và người lấy bánh. Bởi lúc này bánh vẫn còn ướt và dễ bị rách, người lấy bánh phải thật nhẹ nhàng, nâng niu đặt bánh lên mặt vỉ. Nhìn đơn giản, nhưng để có cái bánh đều, đẹp phải học rất lâu.

Để xay bột, cứ 20 kg gạo đổ thêm khoảng 10 lít nước sạch sau cho thêm 8 kg bột nhứt (bột mì loại 1) để bột dẻo, cho thêm nửa lon muối cho bánh vừa miệng. Sau đó chuẩn bị lò để tráng bánh, nếu trời nắng to, chỉ khoảng 60 phút là bánh đã có thể khô. 

Bánh ra khỏi lò được phơi dưới ánh nắng mặt trời hoặc mang sậy than vào những ngày mưa, đến khi bánh dịu lại thì mang vào để trong mát vì nếu để ngoài nắng hay sậy than quá lâu bánh sẽ bị teo lại, mất đi hình dáng ban đầu và bánh dễ bị vỡ. Sau một thời gian, bánh sẽ tự bung ra khỏi mặt vỉ, khi đó việc lấy bánh rất dễ.

Ngày nay, để đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường, người làng Lựu Bảo sản xuất nhiều loại bánh tráng khác nhau như bánh mè đen, bánh mè trắng, bánh nghệ, bánh dùng cuốn tôm thịt để chiên (làm ram cuốn); ngoài ra, bánh làm vỏ áo cho một số loại kẹo, bánh tráng không mè loại mỏng cung ứng cho các lò mè xửng. Tùy theo tỷ lệ pha trộn và cách làm, có nhiều loại bánh như bánh tráng mì, bánh tráng gạo, bánh nhúng, bánh nướng hay bánh tráng nước dừa… Có loại có thể nhúng nước ăn ngay, có loại phải nướng chín.

Hàng trăm năm qua, nghề làm bánh tráng cơ bản không có gì thay đổi; khác chăng là công đoạn xay bột xưa bằng tay nay đã có máy làm. Việc phơi bánh chủ yếu vẫn nhờ nắng trời nên hương vị bánh vẹn nguyên như xưa. Sở dĩ các làng bánh vẫn tồn tại được nhờ không gian làng còn rộng, đất nhiều để phơi bánh một cách thoải mái, sạch sẽ.

Với truyền thống làm bánh tráng đã góp phần tăng thêm thu nhập và cải thiện đời sống cho người dân Lựu Bảo. Sản phẩm bánh tráng, bánh ướt Lựu Bảo có mùi vị thơm ngon, giá cả hợp lý và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm nên được khách hàng trong và ngoài tỉnh Thừa thiên Huế ưa chuộng.