Nằm bên dòng sông Hương thơ mộng, Phố Cổ Bao Vinh, thành phố Huế, từ lâu đã được biết đến như một điểm giao thoa của lịch sử, văn hóa và những giá trị truyền thống đặc sắc. Nơi đây, giữa những ngôi nhà cổ mang dấu ấn thời gian, có một nghề thủ công lâu đời vẫn âm thầm duy trì và phát triển: nghề làm quạt giấy truyền thống. Những chiếc quạt giấy không chỉ là vật dụng quen thuộc mà còn mang theo hơi thở nghệ thuật, kết tinh từ đôi bàn tay khéo léo của người thợ Huế.

Quá khứ vàng son của quạt giấy Bao Vinh

Phố Cổ Bao Vinh xưa kia là thương cảng sầm uất, nơi giao thương nhộn nhịp giữa các lái buôn trong và ngoài nước. Từ thời Nguyễn, quạt giấy đã xuất hiện ở Bao Vinh và trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống thường ngày của người dân xứ Huế.

Những chiếc quạt Huế mang vẻ đẹp thanh tao, nhẹ nhàng như chính con người và vùng đất Cố đô xưa. Quạt giấy không chỉ là một vật dụng để xua đi cái nắng hè oi ả mà còn là biểu tượng của sự tinh tế, nhẹ nhàng, rất Huế. Ngày nay, nghề làm quạt giấy ở Phố Cổ Bao Vinh vẫn được gìn giữ như một di sản quý giá, dù trải qua bao thăng trầm của lịch sử.

Từng công đoạn kỳ công, nâng tầm một sản phẩm thủ công

Để tạo ra một chiếc quạt giấy tinh xảo, người thợ ở Bao Vinh phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ và công phu:

• 1. Chọn nguyên liệu: Tre và giấy là hai nguyên liệu chính để làm nên chiếc quạt. Tre được chọn kỹ càng, ngâm trong nước nhiều tháng để tránh mối mọt, sau đó được vót nhẵn và chẻ thành nan mảnh đều tăm tắp. Giấy làm quạt trước kia chủ yếu là giấy dó hoặc giấy thủ công, nay được thay thế bằng các loại giấy bền và đẹp hơn.
• 2. Làm nan quạt: Nan tre sau khi xử lý được cắt và đính chắc chắn bằng đinh ở một đầu. Người thợ dùng kỹ thuật khéo léo để tạo ra các thanh nan có kích thước đều đặn, không bị lệch hay thô ráp.
• 3. Dán áo quạt: Đây là công đoạn quan trọng nhất. Lớp áo quạt (giấy hoặc vải) được dán khéo léo lên từng nan quạt, sao cho các nan tỏa đều và cân đối. Tay nghề của người thợ quyết định vẻ đẹp của chiếc quạt qua từng đường dán phẳng mịn, không bị nhàu nát.
• 4. Trang trí và hoàn thiện: Người thợ dùng cọ vẽ để trang trí các họa tiết lên mặt quạt. Những bức tranh phong cảnh Huế, thư pháp hay hoa lá được thể hiện một cách tinh tế, làm tăng giá trị nghệ thuật cho sản phẩm.

Quạt giấy Bao Vinh – Sự kết tinh của nghệ thuật và văn hóa Huế

Quạt giấy Phố Cổ Bao Vinh không chỉ là vật dụng thông thường mà còn là sản phẩm mang tính biểu tượng của đất cố đô. Họa tiết trên quạt thường mang đậm hồn cốt văn hóa Huế, từ những hình ảnh sông Hương, núi Ngự đến các câu thơ thư pháp trầm mặc. Những chiếc quạt còn là vật dụng không thể thiếu trong các điệu múa cung đình, lễ hội và sinh hoạt văn hóa của người Huế xưa.

Ngày nay, quạt giấy Bao Vinh không chỉ dừng lại ở giá trị sử dụng mà còn trở thành món quà lưu niệm độc đáo cho du khách khi đến Huế. Mỗi chiếc quạt là một tác phẩm nghệ thuật nhỏ bé, gửi gắm trong đó sự khéo léo, tinh tế và tâm huyết của người thợ thủ công.

Hướng đi mới cho nghề làm quạt ở Phố Cổ Bao Vinh

Dù đối diện với sự cạnh tranh của quạt máy, điều hòa hiện đại, những người thợ làm quạt ở Bao Vinh vẫn kiên trì gìn giữ nghề truyền thống. Để thích ứng với thời đại, các nghệ nhân đã sáng tạo ra nhiều kiểu quạt mới như quạt tranh, quạt trang trí, quạt thư pháp, đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Sự kết hợp giữa nét cổ truyền và hơi thở hiện đại đã giúp quạt Bao Vinh dần khẳng định vị thế trên thị trường. Một số sản phẩm còn được xuất khẩu ra nước ngoài, mang vẻ đẹp văn hóa Huế đến với bạn bè quốc tế.

Giữa dòng chảy hối hả của cuộc sống hiện đại, nghề làm quạt giấy ở Phố Cổ Bao Vinh vẫn tồn tại như một chứng nhân của lịch sử và văn hóa xứ Huế. Mỗi chiếc quạt là một câu chuyện kể về bàn tay tài hoa, sự kiên trì và tình yêu nghề của những người thợ nơi đây. Đến với Phố Cổ Bao Vinh, lắng nghe tiếng tre khẽ chạm vào nhau, ngắm nhìn những chiếc quạt giấy đầy màu sắc, bạn sẽ cảm nhận được một phần hồn của Huế vẫn còn lưu giữ mãi với thời gian.

Hãy ghé thăm Bao Vinh, mang về cho mình một chiếc quạt giấy như mang theo cả một miền ký ức Huế mộng mơ.

 Thợ làm quạt giấy tại Phố cổ Bao Vinh: chị Nguyễn Thị Lộc 

** Bài viết có sử dụng hình ảnh của NAG Lê Văn Minh, Thanh Nhàn và kênh Huế TV
------