menu_open

"Thư quán Thuận Hóa"

Xem cỡ chữ:
”Thư quán Thuận Hóa” là một địa chỉ không quá quen thuộc đối với mọi người nhưng nơi đây từng gắn liền với những năm tháng hoạt động cách mạng của Cố Tổng Bí thư Lê Duẩn, là cơ quan Xứ ủy Trung Kỳ trong giai đoạn 1938 – 1939 tại Huế.

Tọa lạc ngay trên con phố sầm uất Phan Đăng Lưu - thành phố Huế, gần với địa danh Trường Tiểu học Việt – Pháp, nơi lưu dấu những năm tháng tuổi thơ của Bác Hồ tại Huế, có một ngôi nhà với biển hiệu “Hiệu sách Thuận Hóa” số 95c phố Gia Long (nay là 141 đường Phan Đăng Lưu, phường Phú Hòa, thành phố Huế). Nhìn từ bên ngoài chỉ là một cửa hiệu bán sách báo bình thường ở trung tâm thành phố Huế, nhưng nơi đây đã gắn với bao sự kiện lịch sử quan trọng được ngụy trang dưới một cửa hiệu bán sách báo, làm bình phong che mắt địch cho cơ quan Xứ Uỷ Trung Kỳ hoạt động trong giai đoạn 1938- 1939.

Hiệu sách Thuận Hóa

Lúc bấy giờ, vào tháng 6-1936, Chính phủ Mặt trận nhân dân Pháp thắng cử và lên cầm quyền đã ban hành nhiều chính sách tiến bộ như: tự do dân chủ, tự do nghiệp đoàn, cải thiện chế độ làm việc cho người dân lao động, giảm thuế đặc biệt là chính sách ân xá và giảm án cho tù chính trị. Cũng trong thời gian này các đồng chí: Lê Duẩn, Phan Đăng Lưu, Nguyễn Chí Diểu, Bùi San..., được trả tự do nhưng  bị quản thúc tại Huế nhanh chóng chắp nối lại liên lạc, xây dựng cơ sở trong dân, phát triển lại phong trào cách mạng ở các tỉnh miền Trung.

Tháng 3/1938, Xứ ủy Trung Kỳ thành lập, cử đồng chí Lê Duẩn làm Bí thư. Để có cơ sở và địa bàn hoạt động, hai đồng chí Tô Kim Thuyên và đồng chí Lê Thị Quế tìm gặp vợ chồng ông Châu Tùng Cẩm để tìm thuê căn nhà 95c Gia Long. Đây là nơi liên lạc và tổ chức các lớp tập huấn của Ðảng, đào tạo những cán bộ ưu tú cho các tỉnh miền Trung, trực tiếp là Thừa Thiên Huế, che mắt địch dưới danh nghĩa “thư quán Thuận Hóa”, nhưng thực chất là nơi cơ quan Xứ ủy Trung Kỳ hoạt động. Tại đây các đồng chí Lê Duẩn, Phan Ðăng Lưu đã làm việc với các đồng chí lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huê, phổ biến Nghị quyết của Xứ ủy về phong trào đấu tranh đòi quyền dân sinh, dân chủ, đấu tranh ở Viện dân biểu Trung kỳ… Từ ngôi nhà này, nhiều cán bộ ưu tú của Đảng như đồng chí Nguyễn Chí Thanh, Nguyễn Chí Diểu, Tố Hữu … đã được thử thách rèn luyện và trưởng thành.

Hình ảnh các chiến sĩ cách mạng từng tham gia hoạt động bí mật hoặc có nhiều đóng góp cho hoạt động của Xứ Ủy Trung Kỳ
được treo trang nghiêm tại phòng ngoài của hiệu sách Thuận Hóa 

Mảnh đất để xây dựng căn nhà số 95c (gồm cả 95a và 95b) nguyên trước đây là của ông Lê Mậu Cảnh. Năm 1920, vợ chồng ông Châu Tùng Cẩm và bà Tôn Nữ Thị Huệ đã mua mảnh đất này. Nhưng phải đến 13 năm sau, năm 1933 vợ chồng ông mới chính thức xây nhà. Nhà xây thành 3 căn, mặt quay về hướng Đông (tức là nhìn ra phố Phan Đăng Lưu) có cấu trúc giống nhau, có cửa bên thông với nhau. Mái lợp ngói liệt, nền lát gạch nung, toàn bộ rui mèn, vĩ kèo, đòn tay đều làm bằng gỗ. Ông bà sống chủ yếu ở 2 căn 95a và 95b, riêng căn 95c này thường để cho khách đến thuê để mở cửa hiệu buôn bán.

Căn nhà 95c gồm có ba phòng : phòng ngoài, phòng giữa, phòng bếp.

Căn phòng nơi cố Tổng Bí thư Lê Duẩn từng làm việc và hoạt động cách mạng tại Hiệu sách Thuận Hóa

Phòng ngoài là không gian trưng bày một số hiện vật gốc như: bộ bàn ghế để ngồi đọc sách một số tủ đựng sách báo; Kế bên là một căn buồng nhỏ, chính là nơi ở, nghỉ ngơi và làm việc của đồng chí Lê Duẩn (Bí thư Xứ Uỷ Trung Kỳ giai đoạn 1938-1939).

Phòng giữa của ngôi nhà

Phòng giữa được thiết kế theo kiểu giếng trời, chia đôi không gian ra làm hai phần bằng bức tường lửng cao 0,7m. Một phần phía trong có mái lợp, đặt một bộ bàn ghế và một tấm phản. Đây là nơi nghỉ ngơi trò chuyện của các đồng chí trong xử ủy và các đồng chí tới đây làm việc. Nửa phần phía ngoài không có mái lợp, giống như một khoảng sân nhỏ trong nhà dùng để sinh hoạt cá nhân.

Khuôn bếp của ngôi nhà, nơi cất giấu tài liệu bí mật của Xứ ủy Trung Kỳ

Phòng bếp là nơi trưng bày một số vật dụng sinh hoạt ăn uống như mâm gỗ và một số chén bát sứ và một căn bếp nhỏ dùng để nấu ăn. Trước đây phía dưới bếp có một hầm bí mật dùng để cất dấu những tài liệu quan trọng của Xứ ủy Trung kỳ, nay thì không còn nữa.

Căn nhà 95c là di tích lịch sử lưu niệm sự kiện, nơi hoạt động bí mật của Xứ uỷ Trung Kỳ, đây là một loại di tích lưu niệm khá phổ biến trên đất nước ta phản ảnh những năm tháng khó khăn gian khổ kiên trì, nhẫn nại, dám hi sinh của các chiến sĩ cộng sản hoạt động trong lòng địch, sự sống và cái chết chỉ trong gang tấc. Từ cơ sở hoạt động bí mật này đã có nhiều cuộc họp đề ra nhiều chỉ thị, nghị quyết kịp thời cho phong trào đấu tranh ngày càng cao của công nhân, học sinh và trí thức ở toàn khu vực miền Trung. Nơi đây còn là nơi rèn luyện, đào tạo được nhiều chiến sĩ trung kiên của Đảng.

Tuy cơ quan Xứ ủy Trung kỳ chỉ tồn tại một thời gian ngắn (1938-19389) nhưng đã góp phần vào thắng lợi chung của cách mạng Miền Trung, đã chỉ đạo tất cả những cơ sở hoạt động công khai, bán công khai và bí mật trên địa bàn Miền Trung, là cơ sở vững chắc làm bàn đạp cho cách mạng miền Trung nói riêng và cả cách mạng Việt Nam nói chung bước vào một thời kỳ cách mạng sôi động, quyết liệt thời kỳ lịch sử giai đoạn 1939-1945.

Với những giá trị lịch sử to lớn đó, ngày 12-12-1986, di tích này đã được Bộ Văn hóa thông tin công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Cùng với hiệu sách Thuận Hóa, Hiệu sách Hương Giang từng là nơi các cán bộ cách mạng gặp gỡ để trao đổi tin tức trong thời kỳ 1937 -1938.
Tuy nhiên hiện nay Hiệu sách này không còn nữa.

Ngày nay, cùng với hệ thống di tích lịch sử văn hóa khác như: Nhà lưu niệm danh nhân Phan Bội Châu (119 đường Phan Bội Châu, Trường An, thành phố Huế), Khu di tích lịch sử Chín hầm (112 đường Thiên Thai, phường An Tây, thành phố Huế), Hệ thống di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Thừa Thiên Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế có thể xây dựng các tour tuyến tham quan hành trình về các địa chỉ đỏ để hình thành nên chuỗi các địa điểm tham quan giáo dục truyền thống cho cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Để tham quan di tích Hiệu sách Thuận Hóa, cần liên hệ:
Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên Huế
Điện thoại: 0234.3522397
Hướng dẫn viên: Ms. Mai An (0917 442 037)

(*) (Nội dung bài viết có sự tham khảo của Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên Huế)

Bài, ảnh: Ngọc Bích
EMC Đã kết nối EMC