Nhưng nói chung đó là những bài bản, làn điệu độc lập, hoàn chỉnh. Đặc biệt những “bài bản lớn” mà giới chuyên môn vẫn gọi đối với các bài bản như Tứ Đại Cảnh, Nam Bình, Nam Ai, Cổ Bản...thực sự là những bông hoa thắm sắc ngát hương trong vườn hoa nhạc cổ của dân tộc. Chúng ta có các điệu bay bổng, lâng lâng như Phẩm Tuyết, Nguyên Tiêu; tình tứ, quấn quýt như Lộng Điệp, Cổ Bản; trang trọng, ngân nga như Phú Lục chậm; vui tươi, rộn ràng như Kim Tiền, Phú Lục nhanh; hành khúc như Ngũ Lôi; cuồn cuộn, dồn dập như Xuân Phong, Long Hổ; da diết như Quả Phụ, Nam Ai; thâm trầm, sâu lắng như Nam Bình...Âm nhạc đã thế, lời ca của các bài bản Ca Huế từ lâu là những lời ca đã được khẳng định bởi những giá trị về chất thơ của nó. Thiên về tự sự, ngâm ngợi, lời Ca Huế như những bài thơ hàm súc, giàu cảnh, đậm tình. Ấy cũng dễ hiểu về lời Ca Huế trước đây phần lớn đều do những văn nhân thi sỹ sáng tác (kể cả các lời hò và lý). Lời Ca Huế là ca từ với những giá trị nghệ thuật nhất định nên nhiều người đề nghị nâng lên thành một thể thơ - thể “thơ ca” trên thi đàn và nó xứng đáng có vị trí.
Núi Ngự, sông Hương, “đây xứ mơ màng, đây xứ thơ” (Tố Hữu) đã thể hiện trong Ca Huế và chính Ca Huế đã trở thành một sản phẩm văn hoá tinh thần độc đáo đặc trưng tình cảm, đặc trưng tâm lý của con người xứ Huế.
Lời ca Huế không theo một thể thơ truyền thống nào, hình thức là thơ tự do, câu dài, câu ngắn tuỳ theo nhạc. Trừ vài ba làn điệu ngắn (như Xuân Phong, Long Hổ, Tẩu Mã...), các bài ca Huế có lời chia thành nhiều trổ (còn gọi là sáp); mỗi trổ một vần, chủ yếu là vần chân, có khi là vần lưng. Cũng có khi tác giả khi sáng tác cả bài ca chỉ có một vần. Các bài bản, làn điệu của Ca Huế là một bộ phận của nhạc cổ Huế. Như đã nói ở trên, lời Ca Huế sáng tác theo nhạc, không có hư tự, có giá trị văn học nên sáng tác lời Ca Huế mặc nhiên khó hơn và yêu cầu cao hơn so với sáng tác lời các làn điệu hò, lý...
Lời một bài Ca Huế có giá trị nếu không hát mà chỉ đọc, ta nghe như một bài thơ. Thực tế hiện nay người ta làm thơ thì nhiều, nhưng người làm “Thơ - Ca Huế” thì ít, rất ít. Thật là một điều báo động và cũng là thiệt thòi cho Ca Huế. Điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến việc giữ gìn và phát huy giá trị của Ca Huế.
Vậy đặc điểm của lời ca Huế là gì? Làm thế nào để sáng tác lời ca Huế có chất lượng cao đáp ứng lời ca với các chủ đề hiện đại? Đó là những câu hỏi không dễ giải đáp. Nếu được phép, chúng tôi sẽ có dịp đi sâu trao đổi. Trên diễn đàn của tập san này, chúng tôi xin được giới thiệu một số bài Ca Huế mà mình đã sáng tác.
Huế ca khúc Nam Bình
1.
“Nước non ngàn dặm
Ra đi!
Cái tình chi!...”
Nặng lòng ơi Huế
Từ buổi xa xăm...
Quê mẹ thân tình
Đã bao lần
Vẳng Hương Giang khi chiều phủ bên thềm
Huế càng tha thiết
Gửi tình câu Nam Bình da diết
Vời vợi con đò
Tuyết, trăng, hoa...
Như dường bàng bạc kinh thành
Nước non nghìn dặm chia phôi
Huyền Trân đó...buổi cố hương trông vời
Gửi nhắn dòng tháng năm
Câu Nam Bằng ngâm ngợi
Thế cuộc trầm thăng!
Giờ tri kỷ, tri âm
Lòng thêm rộn đàn xuân,
Lung linh
2.
Huế ơi!
Ngàn dặm sông xanh
Nắng vờn quanh
Cảnh, người... ơi Huế
Dẫu vẫn quen thân
Thêm nghĩa, thêm tình
Nghĩa thêm tình
Dạ xôn xao như dòng nhựa lên cành
Bóng đò vui lướt
Áo dài em bên cầu tha thướt
Chiều nhẹ buông dần
Lúa trăng thơm, câu hò làng mẹ thanh bình
“Nước non ngàn dặm” lung linh
Cờ sao thắm, thắm trên kinh thành...
Trẻ lại rồi Huế ơi!
Khúc Nam Bình em dạo
Rộn lòng anh...
Chiều lộng vang ngân
Lòng đi giữa mùa xuân
Huế ca khúc
