Bánh bèo chay được làm từ nguyên liệu chính là: bánh bèo, nhân bánh bèo chay và nước mắm chay. Điểm khác biệt giữa bánh bèo chay và bánh bèo thường chính là ở nhân và nước chấm. Nếu như ở bánh bèo thường sẽ có nhân là tôm chấy ăn kèm với nước mắm pha ngọt, bánh bèo chay sẽ có nhân là đậu xanh, bánh mỳ, rong biển sấy khô... và nước chấm chay/ xì dầu. Tùy vào sự biến tấu của mỗi người đầu bếp/ nhà hàng mà nhân món chay có thể thay đổi với các nguyên liệu trên.
Đầu tiên, để làm nên chiếc bánh bèo dẻo, mềm và thơm ngon, gạo được chọn là loại gạo còn thơm hương lúa mới, đem vo sạch, ngâm nước trong nhiều giờ, sau đó đem xay thành bột mịn. Lúc này, với kinh nghiệm của mình, người thợ sẽ pha vào một ít nước lọc và bột năng để bột lỏng nhưng vẫn giữ được độ dẻo nhất định.
Sau khi đã chuẩn bị xong phần bột là đến công đoạn đổ bánh. Người thợ sẽ sắp những chiếc chén con vào vỉ hấp, chế bột vào từng chiếc chén và hấp chín. Để chiếc bánh không dính vào thành chén khi chín, người thợ thường thoa một lớp dầu lên thành chén trước khi đổ bột vào. Muốn bánh chín đều và có màu trắng sữa, trong quá trình hấp phải canh lửa thật lớn, nếu lửa nhỏ, nước không đủ độ sôi, bánh sẽ bị sượng, không chín hết bột.
Song song với khâu làm bột bánh là công đoạn làm nhân bánh. Để làm nhân bánh bèo chay, người đầu bếp sẽ tiến hành các công đoạn sơ chế và chế biến nguyên liệu, cụ thể: Luộc chín đậu sau đó đãi sạch vỏ và giã nhuyễn, sau đó xào với dầu điều cho tới khi đậu tơi ra (đây là nguyên liệu thay thế cho tôm chấy ở món bánh bèo thông thường); Bánh mì cắt hạt lựu, chiên qua cho vàng hoặc cho vào lò nướng nướng cho vàng giòn (nguyên liệu thay thế cho tóp mỡ chiên phồng); Hành boa rô cắt nhỏ, phi với dầu ăn (để tạo mùi thơm và làm mỡ hành).
Với nước chấm chay, người đầu bếp sẽ nấu nước mắm chay pha với nước lọc và đường theo tỷ lệ 1:1, sau đó để nguội và cắt lát ớt tươi vào để gia tăng gia vị cho chén nước mắm chay.
Bánh bèo chay xứ Huế
Sau khi hấp bánh chín, thực hiện vớt bánh từ xửng hấp ra, để nguội và tiến hành trang trí với phần nhân đã được chế biến trước đó theo thứ tự: quết mỡ hành, rắc nhân đậu xanh, bánh mỳ chiên lên và rong biển sấy khô (nếu có) và tiến hành thưởng thức. Vị ngọt của bột bánh hòa trong vị béo, bùi của mỡ hành, bánh mỳ chiên, đậu xanh xào dầu điều... khiến thực khách cảm nhận hết sự thanh tao và kỳ công của người thợ đã để tâm trong từng miếng bánh. Trong một không gian chay tịnh, đặc biệt là vào dịp rằm hay mồng 1 âm lịch, thưởng thức những món chay đặc trưng xứ Huế để thấm thía "Huế, Đẹp và Thơ" như nhận định của nhà thơ Nam Trân (1907-1967): "Đất Huế và người Huế, dĩ nhiên là tất cả những điều đó, xinh đẹp, thơ mộng, và còn nhiều hơn thế. Với truyền thống ăn chay, Huế lại càng đẹp hơn và càng nên thơ trong lòng người".
Với sức sáng tạo của mỗi người, bánh bèo chay xứ Huế có thể được bày biện với nhiều loại nhân rất bắt mắt
Ngày nay khi đến với Huế, cùng với việc thăm thú cảnh vật nên thơ, trữ tình nơi đây; những đền đài, lăng tẩm, chùa chiền còn giữ được những giá trị văn hóa vật chất và tinh thần độc đáo, trải nghiệm ẩm thực Cố đô, nhất là ẩm thực chay là một hoạt động không nên bỏ lỡ.
Với món bánh bèo chay, các thực khách gần xa có thể lựa chọn thưởng thức ở các nhà hàng chay Huế. Dưới đây là các gợi ý thưởng thức bánh bèo chay tại Huế:
- Tĩnh Garden Vegetarian (140 Phan Bội Châu, phường Trường An, Tp. Huế);
- Cơm chay dưỡng sinh Liên Hoa (03 Lê Quý Đôn, phường Phú Hội, Tp. Huế);
- Nhà hàng chay An Nhiên Garden (Tỉnh Lộ 10, phường Phú Thượng, Tp. Huế);
- Nhà hàng chay Sân Mây (08 Thanh Tịnh, phường Vỹ Dạ, Tp. Huế)...