menu_open
Điện Long An
Xem cỡ chữ:
Ðiện Long An là cung điện đẹp nhất trong kinh thành Huế đã tồn tại hơn 1,5 thế kỷ qua. Tên tuổi của nó được gắn liền với các công trình kiến trúc của Cung Bảo Ðịnh, một hành cung của vua Thiệu Trị, xây dựng vào năm 1845.
Địa chỉ: Số 03 Lê Trực, phường Đông Ba, thành phố Huế

Điện Long An

“Cung điện đẹp nhất của kinh thành Huế”

 

Ðiện Long An là cung điện đẹp nhất trong kinh thành Huế đã tồn tại hơn 1,5 thế kỷ qua. Tên tuổi của nó được gắn liền với các công trình kiến trúc của Cung Bảo Ðịnh, một hành cung của vua Thiệu Trị, xây dựng vào năm 1845.

Cung Bảo Định thường dùng làm nơi để nghỉ của vua sau khi tiến hành lễ Tịch điền (cày ruộng) mỗi dịp đầu xuân. Đây cũng là nơi vua Thiệu Trị thường hay lui tới, nghỉ ngơi, đọc sách, làm thơ, ngâm vịnh,... Bên trong cung có các công trình như Long An điện, Minh Trưng các, Ðạo Tâm hiên, Trùng Phương tạ... trong đó Long An điện là kiến trúc chính, lộng lẫy và bề thế, tọa lạc ở vị trí trung tâm. Điện Long An - Nay là Bảo tàng mỹ thuật Cung đình Huế.

Lịch sử

 

Điện được xây dựng vào năm 1845, thời vua Thiệu Trị với tên gọi là Điện Long An trong cung Bảo Định, phường Tây Lộc (Huế). Sau khi vua Thiệu Trị qua đời, đây cũng là nơi quàn thi hài của vua trong tám tháng, trước khi làm lễ Ninh lăng (đưa đi an táng). Ngoài nơi thờ chính thức trong Thế Miếu, bài vị của vua Thiệu Trị còn được đưa vào thờ tại điện Long An - nơi ông thường lui tới khi còn sống. Trong thời kỳ thất thủ kinh đô (1885), quân Pháp đã tràn vào ngôi điện, làm mất đi sự tôn nghiêm của một nơi thờ phụng. Vì thế, sau biến cố này, bài vị của vua Thiệu Trị được đưa vào thờ tại điện Phụng Tiên bên trong Đại Nội.

Sở dĩ ngôi điện ở vị trí hiện nay (số 3 Lê Trực, Huế) trong khu vực Thành nội, vì năm 1885, sau trận đánh úp đồn Mang Cá của Pháp do Tôn Thất Thuyết chỉ huy bị thất bại, vua Hàm Nghi và tam cung chạy khỏi Hoàng Thành, ra Quảng Trị. Kinh thành Huế thất thủ, quân Pháp chiếm cung Bảo Định làm sở chỉ huy, lục soát thô bạo điện Long An và tiếp đó ngôi điện bị triệt hạ, vật dụng được xếp vào kho.

Năm 1913, Hội Đô Thành Hiếu Cổ được thành lập với mục đích sưu tầm và nghiên cứu những vấn đề liên quan đến lịch sử vùng đất Thừa Thiên Huế, những vấn đề văn hóa và mỹ thuật thời Nguyễn. Hội cũng ấn hành tập san riêng có tên Bulletin des Amis du Vieux Hué (tập san của Hội Đô Thành Hiếu Cổ, gọi tắt là B.A.V.H.) và lấy một góc của Tân Thơ Viện làm trụ sở.

Cho đến năm 1909, đời vua Duy Tân, ngôi điện được chuyển ra vị trí mới hiện nay và phục dựng làm Tân Thơ Viện lưu giữ hàng ngàn tư liệu bằng chữ Hán, Pháp, Anh,... chủ yếu phục vụ cho học sinh trường Quốc Tử Giám.

Ngày 24/8/1923, Khâm Sứ Trung kỳ và vua Khải Ðịnh cùng ban sắc dùng Ðiện Long An làm Bảo tàng Khải Ðịnh, gìn giữ và trưng bày những hiện vật do những hội viên của Hội Đô Thành Hiếu Cổ sưu tầm được.

Hiện nay, điện Long An còn gọi là Bảo tàng Mỹ thuật Cung đình Huế, hoạt động dưới sự quản lý của Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế, là nơi trưng bày cổ vật cung đình Huế.

Kiến trúc

 

Sau khi vua Duy Tân cho dời từ bờ bắc sông Ngự Hà về dựng lại trong khuôn viên của trường Quốc Tử Giám, Điện Long An trở thành Tân Thơ viện. Mặc dù được triệt giải rồi đưa về dựng lại một vị trí khác nhưng Điện Long An vẫn giữ được những nét kiến trúc đặc biệt.

Ðiện Long An có hình chữ nhật dài 35,70 m, rộng 28 m, vỉa ốp đá thanh nền cao 1,1 m. Diện tích phần mái rộng đến 1.750 m², nằm trên dàn trò được chống đỡ bằng hệ thống 128 cột gỗ lim. Ðây là tòa nhà kép "Trùng thiềm điệp ốc". Nhà trước 7 gian với 8 bộ "vì kèo chồng rường giả thủ". Nhà sau 5 gian với 6 bộ "vì kèo cánh ác". Điều khác biệt với các ngôi điện khác là những chi tiết gỗ không sơn son thếp vàng, chỉ để mộc trơn và được tô điểm bằng các kỹ thuật chạm trổ tinh xảo theo đồ án "lưỡng long triều nguyệt", "long, lân, quy, phượng". Các liên ba, đồ bản chạm khắc nhiều bài thơ là trước tác của vua Thiệu Trị, được bố trí sắp xếp hầu hết ở các khu vực bên trong ngôi điện một cách hài hòa.

Bộ mái của Long An điện nguyên thủy lợp ngói âm dương tráng men vàng, trên dưới có 7 lớp ngói liệt, mái chia thành nhiều lớn để giảm bớt sự nặng nề. Ðỉnh nóc chính điện đắp hình đầu rồng đội hạt trân châu, hai bờ đầu nóc gắn hồi long, bốn bờ quyết có tượng long, lân, quy, phụng đắp bằng vữa khảm sành sứ. Hàng cột hiên thon nhỏ cắm xuống mặt sân, tạo ảo giác về chiều cao cho ngôi điện.

Ðiểm đặc biệt nổi bật nhất ở nghệ thuật kiến trúc điện Long An là sự kết hợp hài hòa giữa kết cấu kiến trúc và trang trí mỹ thuật. Tám bộ vì kèo nóc tiền điện không được thiết kế theo lối chồng rường giả thủ thông thường như các tòa cung điện khác ở Kinh thành Huế. Bằng nghệ thuật chạm lộng, các nghệ nhân Huế xưa đã tạo thành 8 đồ án lưỡng long tranh châu đồ sộ và liền khối mà nhìn vào nhiều người vẫn tưởng đó là những tác phẩm mỹ thuật.

Phần trang trí nội thất của ngôi điện vẫn theo lối nhất thi nhất họa và nhất tự nhất họa phổ biến trong các cung điện Huế. Các nghệ nhân xưa đã dùng các chất liệu như xường, ngà voi, xà cừ... khảm lên phần kiến trúc mộc vừa giản dị mà tinh tế. Xen kẽ giữa những ô hộc trang trí là những đại tự với những lời chúc tốt lành, thịnh trị.

Trong điện còn có hai bài thơ "Vũ trung sơn thủy" (Cảnh trong mưa) và "Phước Viên văn hội lương dạ mạn ngâm" (Đêm thơ ở Phước Viên) hết sức đặc biệt được làm theo kiểu "hồi văn kiêm liên hoàn" gồm 56 chữ Hán, có thể đọc xuôi ngược nhiều chiều thành 64 bài thơ khác nhau mà việc giải mã những tác phẩm của vị vua thi sĩ này hiện nay các nhà thơ đương thời vẫn còn chưa tìm ra đáp án.

Giá trị nghệ thuật

 

Trải qua nhiều biến thiên của thời cuộc, cũng như sự khắc nghiệt của khí hậu ở Huế, như bao di tích khác, Ðiện Long An cũng bị xuống cấp nghiêm trọng về tổng thể. Để trả lại giá trị cho ngôi điện có kiến trúc đẹp và độc đáo này, năm 2007, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế phối hợp với Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng (thuộc Bộ Xây dựng), đã lập Hồ sơ Thiết kế Bảo tồn, Tu bổ điện Long An và đã được các cấp ngành liên quan phê duyệt. Thời gian để thực hiện cho toàn bộ các công việc này sẽ tiến hành trong hai năm, bắt đầu từ cuối năm 2008. Kinh phí đầu tư tổng thể cho toàn bộ công việc thiết kế bảo tồn, tu bổ điện Long An là trên 14 tỷ đồng.

Hiện nay, với chức năng là Bảo tàng cổ vật cung đình Huế, nơi đây sở hữu hơn 9.000 cổ vật, phần lớn những hiện vật là những tác phẩm nghệ thuật, các đồ dùng cho nhu cầu sinh hoạt, lễ nghi, tín ngưỡng và quốc phòng của vua, hoàng gia và triều đình cũng như các hiện vật Chămpa và những tặng phẩm, thương phẩm từ quan hệ ngoại giao và thương mại giữa Việt Nam và các nước... Không gian đẹp và trang trọng đã làm nổi bật thêm cho những giá trị của di sản ông cha để lại.

Được xem là bảo tàng duy nhất có số lượng hiện vật khổng lồ của một triều đại phong kiến cuối cùng ở Việt Nam và là một trong những tòa nhà đẹp nhất của các cung điện Việt Nam, cùng với Cung An Định ở bờ nam Sông Hương, Điện Long An với lối kiến trúc mỹ thuật Á Đông góp phần làm phong phú thêm cho hệ thống trưng bày của Bảo tàng cổ vật cung đình Huế, là một điểm đến tham quan đặc sắc cho du khách gần xa khi đến Huế.

Video Youtube:
Bản đồ: