Hạ về, xứ Huế trở nên đa sắc hơn, không chỉ có phượng, có bằng lăng trên những con đường rợp bóng cây xanh, mà còn có sắc trắng, sắc hồng của những hồ sen đang độ bung nở ở trong và ngoại ô thành phố. Dường như xứ Huế được ưu ái về khí hậu và thổ nhưỡng nên rất thích hợp với loài sen trắng.
Dưới thời vua Nguyễn, ao hồ ở các khu di tích thường chỉ trồng sen trắng - giống sen có bông thơm, hạt ngon và hàm lượng dinh dưỡng cao. Đặc biệt, với ý nghĩa thanh cao, tinh khiết, sen trắng được chọn trồng ở hồ Thái Dịch với dụng ý nâng đỡ những bước chân thiên tử khi đi qua cầu Trung Đạo - lối đi ngày xưa chỉ dành riêng cho nhà vua.
Bình minh trên hồ sen. Ảnh: Nguyễn Phúc Bảo Minh
Ca dao miền Hương Ngự có câu: "Hồ Tịnh Tâm nhiều sen bách diệp - Đất Hương Cần quýt ngọt, cam thơm..." để nói về "giống sen quý nhất trong tất cả giống sen" là sen bách diệp (trăm cánh) ở vườn thượng uyển Tịnh Tâm xưa. Nhưng lạ thay, loài sen nào mọc ở trong hồ Tịnh Tâm cũng trở thành sen quý. Và hình ảnh được biết đến nhiều nhất có lẽ là sen trắng Hồ Tịnh Tâm.
Ảnh: Nguyễn Phúc Bảo Minh
Liên quan đến loài hoa này, trước đây khi pha trà cho Vua, cứ mỗi độ chiều tà, giai nhân trong cung lại chèo ghe đem trà đến ướp trong những búp sen sắp nở trên hồ. Qua một đêm ngâm ướp dưới hồ, hương sen quyện vào trà. Nước pha trà là những giọt sương trên lá sen non được chắt lọc, nấu lên rồi pha với trà đã ướp hương sen để dâng vua. Cũng vì thế, không ngạc nhiên khi trong mười bài thơ mang tên "Bắc Hồ thập cảnh" đã được in trong Ngự Chế Thi của vua Minh Mạng thì có đến 2 bài nhắc đến sen: Khúc Tạ Hà Phong (Hương Sen ở nhà Khúc Tạ) và Khinh tra thưởng liên (Dạo thuyền thưởng sen) để ca ngợi phong cảnh tươi đẹp ở hồ Tịnh Tâm.
Ảnh: Nguyễn Phúc Bảo Minh
Theo thời gian, cùng sự tác động bởi chiến tranh, thời tiết khắc nghiệt và môi trường nước ô nhiễm, giống sen trắng đã giảm nhiều về số lượng lẫn chủng loại. Để bảo tồn và nhân giống sen trắng, góp phần trả lại vẻ đẹp vốn có đối với các hồ ở khu vực Đại Nội Huế, sau nhiều năm nghiên cứu, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế đã bảo tồn giống sen trắng kết hợp với xử lý đáy hồ và môi trường nước ở các hồ di tích; và kể từ năm 2015 đến nay đã ươm trồng thành công và nhân giống sen trắng trong các hồ khu vực Đại Nội, đồng thời phát triển ở hồ, ao trong các lăng triều Nguyễn, hồ tại di tích khu vực Kinh thành Huế.
Sen trắng Đại Nội Huế. Ảnh: Nguyễn Phúc Bảo Minh
Khám phá Huế mời bạn đọc cùng chiêm ngưỡng những hình ảnh đẹp về Sen trắng xứ Huế qua góc máy của các tác giả Nguyễn Phúc Bảo Minh và Tôn Nữ Ngọc Mai.
Sen trắng Huế. Ảnh: Tôn Nữ Ngọc Mai
Đẹp thu hút dù lúc rộ hương hay sắp tàn
Sen Huế trắng tinh khôi
Sen trắng tô điểm cho bức tranh bình yên, thanh khiết của xứ Huế. Ảnh: Tôn Nữ Ngọc Mai